کیفیّت خواندن نماز میّت

[۸۰۴] [۸۰۵] [۸۰۶] [۸۰۷] [۸۰۸]

ج۱، مسئله ۸۰۴ . نماز میّت پنج تکبیر دارد و اگر نمازگزار بعد از نیّت، پنج تکبیر به ترتیب ذیل بگوید کافی است:

۱. بعد از تکبیر اوّل بگوید: «أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللّهُ وَأَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ‌».

۲. بعد از تکبیر دوّم بگوید: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ».

۳. بعد از تکبیر سوّم بگوید: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالمُؤْمِناتِ».

۴. بعد از تکبیر چهارم، اگر میّت مرد است بگوید: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا المَیِّتِ» و اگر زن است بگوید: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ المَیِّتَةِ».

۵. بعد از تکبیر پنجم، ذکر یا دعا واجب نیست.

بهتر است نمازگزار در نماز میّت، بعد از تکبیر اوّل بگوید:

«أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلّا اللّهُ‌ وَحْدَهُ لا‌شَریکَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، أَرْسَلَهُ بِالحَقِّ بَشیراً وَنَذیراً بَیْنَ یَدَیِ السّاعَةِ».

بعد از تکبیر دوّم بگوید: «اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبارِکْ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْحَمْ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ، کَأَفْضَلِ ما صَلَّیْتَ وَبارَکْتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلی إِبْراهیمَ وَآلِ إِبْراهیمَ إِنَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ، وَصَلِّ عَلی جَمیعِ الأَنْبیاءِ وَالمُرْسَلینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصِّدّیقینَ وَجَمیعِ عِبادِ اللّهِ‌ الصّالِحینَ».

بعد از تکبیر سوّم بگوید: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالمُؤْمِناتِ وَالمُسْلِمینَ وَالمُسْلِماتِ، الأَحْیاءِ مِنْهُمْ وَالأَمْواتِ، تابِعْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُمْ بِالْخَیْراتِ، إنَّکَ مُجیبُ الدَّعَواتِ، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ».

بعد از تکبیر چهارم، اگر میّت مرد است بگوید: «اللّهُمَّ إِنَّ هذا الْمُسَجّی قُدّامَنا عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ وَابْنُ اَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَأَنْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ، اللّهُمَّ إِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ إِلّا خَیْراً وَأَنْتَ أعلم بِهِ مِنّا، اللّهُمَّ إِنْ کانَ مُحْسِناً فَزِدْ فی إِحْسانِهِ وَإِنْ کانَ مُسیئاً فَتَجاوَزْ عَنْ سَیّئاتِهِ وَاغْفِرْ لَهُ، اللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فی أَعْلی عِلّیّینَ وَاخْلُفْ عَلی أَهْلِهِ فی الغابِرینَ، وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرّاحِمینَ».

ولی اگر میّت زن است، بعد از تکبیر چهارم بگوید: «اللّهُمَّ إِنَّ هذِهِ الْمُسَجّاةَ قُدّامَنا اَمَتُکَ وَابَنَةُ عَبْدِکَ وَابْنَةُ اَمَتِکَ نَزَلَتْ بِکَ وَاَنْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ، اللّهُمَّ إِنّا لا‌نَعْلَمُ مِنْها إلّا خَیْراً وَأَنْتَ أعلم بِها مِنّا، اللّهُمَّ إنْ کانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فی إحْسانِها وَاِنْ کانَتْ مُسیئَةً فَتَجاوَزْ عَنْ سَیّئاتِها وَاغْفِرْ لَها، اللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَکَ فی أَعْلی عِلّیّینَ و اخْلُفْ عَلی أَهْلِها فِی الْغابِرینَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرّاحِمینَ».

بعد، تکبیر پنجم را بگوید و نماز تمام می‌شود.

شایان ذکر است، دعایی که بعد از تکبیر چهارم ذکر شد، اختصاص به افراد بالغ دارد و در نماز بر افراد نابالغ – مثل اطفال مؤمنین – بعد از تکبیر چهارم گفته می‌شود: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لِأَبَوَیْهِ وَلَنا سَلَفاً وَفَرَطاً وَأَجْراً».

ج۱، مسئله ۸۰۵ . هر گاه چند جنازه حاضر باشد و فرد بخواهد یک نماز میّت بر همه بخواند، اشکال ندارد و به دو روش قابل انجام می‌باشد:

الف. همۀ جنازه‌ها را جلوی روی نمازگزار بگذارند به گونه‌ای که در مقابل یکدیگر قرار گیرند (شبیه یک ردیف عمودی) و چنانچه میّت مرد و میّت زن هر دو با هم باشند، بهتر است مرد نزدیک‌تر به نمازگزار قرار داده شود و سینۀ زن مقابل وسط مرد قرار گیرد، سپس بر آنها یک نماز خوانده می‌شود.

ب. جنازه‌ها را در یک صف طوری قرار دهند که سرِ هر جنازه را، روبروی نیم تنه (نشیمن‌گاه) دیگری گذارند شبیه پلّه و نمازگزار در وسط صف بایستد، سپس بر آنها یک نماز بخواند و در هر حال، در دعای بعد از تکبیر چهارم، جمع یا تثنیه بودن ضمیرها و مذکّر یا مؤنّث بودن آنها را مراعات نماید.

ج۱، مسئله ۸۰۶ . نماز میّت، اذان و اقامه و تکبیرهای افتتاحیّه و دعاهای مربوط به آن را ندارد. همچنین، نماز میّت حمد و سوره و رکوع و سجود و قنوت و تشهّد و سلام ندارد.^[۱]

ج۱، مسئله ۸۰۷ . مستحب است نماز میّت به جماعت خوانده شود و بنابر احتیاط واجب، امام جماعت در نماز میّت باید دارای تمام شرایط امامت، مثل بلوغ، عقل، حلال‌زاده بودن، شیعۀ دوازده امامی بودن و غیر این موارد باشد،^[۲] ولی لازم نیست عادل باشد، هرچند احتیاط مستحب است چنین باشد؛

امّا در مورد شرایط صحّت جماعت، آنچه در محقّق شدن اقتدا و تشکیل جماعت عرفاً نقش دارد، رعایت آن لازم است، مثل اینکه فاصلۀ مأموم از امام جماعت و همچنین فاصلۀ بین مأموم با مأموم دیگر که واسطۀ اتّصال او به امام جماعت است، زیاد نباشد.

ج۱، مسئله ۸۰۸ . کسی که نماز میّت را به جماعت می‌خواند، هرچند مأموم باشد باید تکبیرها و دعاهای آن را هم حدّاقل به مقدار واجب آن بخواند و آن دعاها حکم حمد و سورۀ نمازهای یومیّه را که به جماعت برگزار می‌‌شود – و در آن تنها امام جماعت حمد و سوره را می‌خواند – ندارد.