احکام روزه مستحب

[۲۲۷] [۲۲۸] [۲۲۹] [۲۳۰] [۲۳۱] [۲۳۲] [۲۳۳] [۲۳۴] [۲۳۵] [۲۳۶] [۲۳۷] [۲۳۸] [۲۳۹] [۲۴۰] [۲۴۱]

احکام ویژه روزۀ مستحبّی

ج۲، مسئله ۲۲۷. کسی که مبطل روزه انجام نداده، چنانچه در هر وقت از روز نیّت روزۀ مستحبی بکند، هرچند فاصله کمی تا انتهای روز باشد، روزۀ او صحیح است؛

البتّه اگر فرد می‌‌داند یا مطمئن است که آفتاب غروب کرده و بخواهد در فاصله بین غروب آفتاب تا مغرب نیّت روزۀ مستحبی نماید، بنابر احتیاط واجب روزه‌اش صحیح به حساب نمی‌آید.

ج۲، مسئله ۲۲۸. در روزۀ مستحب، اگر فرد قصد کند که روزه نباشد، یا مردّد شود روزه باشد یا نباشد، یا قصد کند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، یا مردّد شود که به‌جا آورد یا نه، چنانچه آن مفطر را به‌جا نیاورد و قبل از پایان روز چه قبل از ظهر و چه بعد از ظهر دوباره نیّت روزه کند، روزۀ او صحیح است.

ج۲، مسئله ۲۲۹. اگر کسی روزۀ مستحبی بگیرد، واجب نیست آن را به آخر برساند، بلکه اگر برادر مؤمنش او را به غذا دعوت کند مستحب است دعوت او را قبول کند و در بین روز، هرچند بعد از ظهر باشد، افطار نماید؛

این حکم مستحبی شامل هر موردی که اجابت درخواست برادر مؤمن جهت خوردن یا آشامیدن موجب سرور و خوشحالی وی می‌گردد نیز می‌شود؛ مانند اینکه فرد برادر دینیش را زیارت کند و او به جهت تکریم و مهمان‌نوازی، شربت یا شیرینی به وی تعارف نماید، در این حال مستحب است افطار کند تا موجب خوشحالی او گردد و بهتر است روزه‌دار بودن خویش را به وی اطلاع ندهد.

شایان ذکر است، حکم مذکور اختصاص به روزۀ مستحبی دارد و شامل روزۀ قضا یا کفّاره نمی‌‌شود و نیز شامل مورد نیابت – مانند روزۀ نیابتی قضا یا مستحبی برای متوفّی – نمی‌گردد.

ج۲، مسئله ۲۳۰. مسافر نمی‌تواند در سفر روزۀ مستحبّی بگیرد، مگر در «مدینۀ طیّبه» که می‌تواند برای حاجت خواستن، در آنجا سه روز روزۀ مستحبّی بگیرد و احتیاط واجب است که آن سه روز، روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه باشد.^[۱]

ج۲، مسئله ۲۳۱. اگر فرد نذر کند روزی را – چه معیّن و چه غیر معیّن – روزۀ مستحبّی بگیرد، نمی‌تواند آن را در سفری که نماز در آن شکسته است به‌جا آورد، مگر آنکه نذر روزۀ معیّن باشد و در نیّت نذر، لحاظ کرده باشد که روزه را در سفر انجام دهد یا آنکه چه مسافر باشد چه مسافر نباشد، روزه بگیرد.^[۲]

ج۲، مسئله ۲۳۲. اگر فرد نذر کند روز غیر معیّنی را در سفری که نماز در آن شکسته است روزۀ مستحبّی بگیرد یا نذر کند روز غیر معیّنی را روزۀ مستحبّی بگیرد، اعم از اینکه در وطن باشد یا در سفری که نماز در آن شکسته است، نذر او صحیح نیست و نمی‌تواند در سفر روزۀ مستحبّی بگیرد.

امّا چنانچه فرد نذر‌ کند که روز غیر معیّنی را در سفری که نماز در آن تمام است^[۳] روزۀ مستحبّی بگیرد یا نذر کند روز غیر معیّنی را روزۀ مستحبّی بگیرد، اعم از اینکه در وطن باشد یا در سفری که نماز در آن تمام است، نذر او صحیح می‌باشد و در هر دو صورت، باید طبق نذر مذکور عمل نماید.

ج۲، مسئله ۲۳۳. در کلّیّۀ مواردی که نذر روزۀ مستحبّی در سفری که نماز در آن شکسته است جایز می‌باشد، لازم نیست انسان قبل از رفتن به مسافرت نذر کند، بلکه می‌تواند در حال سفر نیز نذر کند که در همان سفر روزۀ مستحبّی بگیرد؛

ولی اگر در بین روز بخواهد روزۀ همان روز را در سفر نذر کند، صحّت آن محلّ اشکال است.

ج۲، مسئله ۲۳۴. اگر فرد نذر کند روز معیّنی را در وطن یا جایی که قصد اقامت ده روز نموده، روزۀ مستحبّی بگیرد یا نذرش، شامل روزه در حال سفر نشود، می‌تواند در آن روز با اختیار خود، به حدّ مسافت شرعی مسافرت کند و روزۀ مستحبّی که با نذر بر خود واجب کرده است را نگیرد و چنانچه در سفر باشد لازم نیست قصد اقامت ده روز کرده و روزه بگیرد، هرچند احتیاط مستحب آن است که تا ناچار نشود مسافرت نکند و چنانچه در سفر است قصد اقامت نماید.

شایان ذکر است، ملحق بودن عهد یا قسم در حکم مذکور به نذر، محلّ اشکال است و در صورت عهد یا قسم شرعی در این مورد، بنابر احتیاط واجب فرد نمی‌تواند در آن روز مسافرت برود و اگر در سفر باشد، بنابر احتیاط واجب باید قصد اقامت ده روز کند و آن روز را روزه بگیرد.

ج۲، مسئله ۲۳۵. در مواردی که فرد به صورت صحیح نذر کرده روز معیّنی را روزۀ مستحبّی بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمداً آن روز را روزه نگیرد، گناهکار است و باید قضای آن روز را بعداً به‌جا آورد و علاوه بر آن واجب است کفّارۀ شکستن نذر – که در مسألۀ «۱۱۰۱» ذکر می‌شود – را بپردازد.

امّا چنانچه به سبب عذر شرعی مثل مسافرت به حدّ مسافت شرعی یا بیماری یا حیض یا نفاس روزۀ نذر شده را نگیرد، لازم است قضای آن را بعداً انجام دهد؛ ولی کفّاره ندارد.

ج۲، مسئله ۲۳۶. اگر فرد با رعایت شرایط صحّت عهد یا قسم، با خداوند متعال عهد کند یا قسم به خداوند متعال بخورد که روز معیّنی را روزۀ مستحبّی بگیرد و با این عمل، روزۀ مستحبّی را بر خود واجب نماید، باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمداً روزه نگیرد، گناهکار است و واجب است کفّارۀ شکستن عهد – که در مسائل «۱۰۹۹ و ۱۲۳۵» ذکر می‌شود – یا کفّارۀ شکستن قسم – که در مســائل «۱۱۰۱ و ۱۱۷۶» ذکر می‌شود – را بپردازد، ولی واجب نیست قضای آن روزه را انجام دهد.

ج۲، مسئله ۲۳۷. کسی که روزۀ قضای ماه رمضان از خودش دارد، نمی‌تواند روزۀ مستحبی بگیرد^[۴] و چنانچه فراموش کند و روزۀ مستحبی بگیرد، در صورتی که بین روز یادش بیاید روزۀ مستحبی او به هم می‌خورد و چنانچه قبل از اذان ظهر است، می‌تواند نیّت روزۀ قضا بنماید و اگر بعد از اذان ظهر متوجّه شود، بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند نیّت روزۀ قضا نماید، امّا اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزۀ مستحبی‌‌اش صحیح می‌باشد.

ج۲، مسئله ۲۳۸. کسی که نمی‌دانسته روزۀ قضا دارد (جهل به موضوع) چنانچه روزۀ مستحبی گرفته، حکم صورت فراموشی – که در مسألۀ قبل بیان شد – در مورد وی جاری می‌شود؛ امّا کسی که نمی‌دانسته با داشتن روزۀ قضا از خودش نمی‌تواند روزۀ مستحبّی بگیرد (جهل به حکم) و بین روز یا بعد از مغرب مسأله را یاد گرفته، روزۀ‌ مستحبی‌اش باطل است.^[۵]

ج۲، مسئله ۲۳۹. کسی که روزۀ قضای دیگری غیر از قضای ماه مبارک رمضان – مثل قضای روزۀ نذر معین – بر عهده دارد، می‌تواند روزۀ مستحبّی بگیرد.

ج۲، مسئله ۲۴۰. کسی که روزۀ کفّاره دارد، می‌تواند روزۀ مستحبّی بگیرد. همچنین، کسی که برای به‌جا آوردن روزۀ واجب میتّی اجیر شده، چنانچه روزۀ مستحبّی بگیرد اشکال ندارد و نیز کسی که روزۀ قضا یا روزۀ کفّاره از خودش دارد، می‌‌تواند روزۀ قضای استیجاری یا مجّانی برای میّت انجام دهد.

ج۲، مسئله ۲۴۱. فردی که روزۀ قضای ماه رمضان بر عهده دارد و می‌‌خواهد نذر روزۀ مستحبّی کند، در صورتی که روز آن را معیّن نکند، یا آنکه آن را معیّن کند در حالی که فرصت کافی و امکان انجام روزۀ قضا، قبل از روزۀ نذر، وجود داشته باشد، نذرش صحیح است؛ ولی در هر دو صورت جایز نیست روزۀ نذر را قبل از روزۀ قضا انجام دهد؛

امّا اگر نذر روزۀ معیّن کند و فرصت و امکان برای انجام روزۀ قضا قبل از انجام روزه نذر وجود نداشته باشد، نذرش باطل است.